De laatste Schulense panoven

In een weide in de Schulense Pannestraat staat een stenen gebouwtje dat op het eerste zicht een gewone schapenstal is. Toch is deze stal het laatste zichtbare overblijfsel van de Schulense pannenindustrie. Deze ruïne was de oven van Henri Raymaekers die tot in de jaren 1920 als pannenbakker werkte: de laatste Schulense panoven! In de jaren '60 - zo vertellen de buren - was de ruïne nog veel imposanter en was ook de schouw nog zichtbaar. Op de oude foto's is dat ook goed te zien. Later, in de jaren '70 of '80, werd deze ruïne verbouwd tot een schuilhok en nu is alleen nog aan de dikke muren en enkele andere details te zien dat het om een panoven ging. Op de oude foto's herkent men de vorm van zogenaamde ‘paepovens’. De oven had erg dikke muren met telkens twee zware steunberen. Er was een tonvormig dak. Een korte schouw achteraan is verstevigd met houten of ijzeren banden. Deze ‘paepovens’ hadden een grote vulopening die bij het bakken dichtgemetst werd en één of meer stookopeningen die met een deur werden afgesloten. Door een stookruimte onder de ovenruimte werd de ovenruimte verwarmd. Henri Raymaekers was de laatste Schulense pannenbakker. Hij werd geboren op 4 januari 1866 in Lummen. Hij was gehuwd met Hortence Briers. Ze hadden samen zes kinderen en woonden in de Pannestraat. Aanvankelijk baatte hij het pannenbedrijf uit samen met zijn broer Jozef Raymaekers, nadien werkte hij alleen verder. Waarschijnlijk namen ze het pannenbedrijf over van de familie Vancoosen. Net als Jozef Vos was Henri Raymaekers actief in de gemeentepolitiek. Hij werd al in 1907 als gemeenteraadslid verkozen en was burgemeester van 1921 tot 1926. Volgens de gegevens van zijn aanstelling als burgemeester woonde hij al voor 1899 in de gemeente. Allicht begon hij dus ook voor die datum met zijn pannenbedrijf in de Pannestraat. Tot in 1921 werd in de officiële documenten als beroep ‘tuilier’, pannenbakker, vermeld. Daarna staat er enkel nog ‘landbouwer’ genoteerd. Waarschijnlijk stopte hij met pannenbakken in het begin van de jaren 1920. Men zegt dat Henri Raymaekers na de eerste wereldoorlog geen klanten meer had voor zijn traditionele Schulense pannen. Henri Raymaekers stierf op 14 april 1936. In tegenstelling tot andere Limburgse pannenbakkerijen zetten Schulense pannenbakkers nooit de stap naar mechanisatie. Daar zijn in elk geval geen concrete bewijzen voor. In Loksbergen schakelde men al in 1885 over op mechanisch geproduceerde pannen. Deze waren van betere kwaliteit en verdrongen de handgemaakte pannen van de markt. Wellicht is dat de reden waarom de laatste Schulense pannen kort na de eerste wereldoorlog werden gebakken... Foto: De schapenstal in de Pannestraat, de ruïne van de laatste Schulense panoven.

Alle info op: www.pannestraat.be

Tekst: Patrick Boucneau