900 jaar Schulen

In 2007 werd in Schulen het 900-jarig bestaan van de parochie herdacht. Op 25 mei 1107 schrijft paus Pascalis II te Troyes een charter waarin hij opsomt welke de bezittingen en rechten zijn van de benedictijnenabdij van Sint-Truiden. Dit zijn onder meer wijngaarden aan de Moezel, dorpen in Frankrijk en een heleboel dorpen in onze streken zoals Halen en Herk-de-Stad. Ook verkrijgt de abdij de tienden van Sconelo (Schulen nadien). Schulen is dus zeker ouder dan 900 jaar. Berbroek en Schulen hadden als moederkerk Donk. De Demer liep in die tijd zuidelijker dan nu. Hij werd noordelijker gelegd in de 17de eeuw. Alles wijst erop dat de bewoning zich voordien ten zuiden van die Demer bevond. De Schulenaren konden vertrekkend van aan hun kerk (huidige oude toren), recht op recht naar de oude kerk van Donk die, zoals geweten, in het broek lag. De kadasterkaarten spreken nog steeds van "Oude Kerkhof" op die plaats en er gebeurden opgravingen naar de oude kerk van Donk. Die kerk is trouwens aangeduid op oude kaarten. In de geschriften van Paul Vangeel, opmerkzaam observator van onze streek en amateur archeoloog, lazen we dat hij ook tot de conclusie van die verbinding Donk-Schulen-Berbroek kwam. Schulen is vermoedelijk, samen met Donk, een van de oudere parochies uit de streek. De geschiedenis van Schulen werd geschreven door E.H. Jozef Aerts en de eerste uitgave was in 1968. Hieruit komt het beeld naar voren van een eerder arm dorp, met inwoners, die tot een stuk in de 20ste eeuw leefden van de landbouw. Het Schulensbroek speelde een belangrijke rol in hun leven, omdat hooi- en weilanden zich daar bevonden. Ter gelegenheid van die 900-jarige vermelding waren er enkele mensen die vonden dat deze verjaardag in Schulen niet zomaar mocht voorbijgaan. Er kwam een oproep en de gemeente ondersteunde het initiatief. Marcel Derhaeg stak een zoektocht in elkaar, die de ganse zomer lang kan gefietst worden. In de Pannestraat kwam er ook actie.   Patrick Boucneau begon aan opzoe-kingen rond alles wat met pannen te maken had. Schulen was immers in de streek nogal gekend voor zijn "Schulense pannen" Er werd heel wat gevonden over het pannenmaken in Schulen en de families die daarmee bezig waren. Op 1 juli was er aan de ruïne van een pannenoven in de Pannestraat heel wat te doen rond pannen. Er waren keramisten aan 't werk, er werd klei gebakken, er was een tentoonstelling en Patrick gaf de nodige uitleg en stelde zijn boekje over de Schulense pannen voor. Samen met Dré Mathys, cartoonist en nog veel meer, werd een stripverhaal over "Schulen door de eeuwen heen" gemaakt. Het was niet de bedoeling om de geschiedenis van Schulen te schrijven: dit was immers al gebeurd. Toch werden enkele feitjes en gebeurtenissen uit het Schulens verleden meegeven die nog niet zoveel aandacht kregen of die nog niet gekend waren toen E H Aerts de geschiedenis van Schu¬len schreef. Een leuke bron waren de keuren van het land van Lummen. Schulen maakte deel uit van het landje Lummen en de keuren (wetten) werden jaarlijks voorgelezen op een openbare plaats en eventueel bekrachtigd of uitgebreid. Er waren daar wel enkele leuke bij. Wie betrapt werd op kwaadsprekerij kreeg een straf en moest enkele kaarsen gaan branden in de kerk. Indien men echter in herhaling viel, kon men kiezen: ofwel een week aan de kaak worden gesteld (aan de schandpaal), ofwel een gloeiend ijzer door de tong gestoken krijgen. Men kon dus best voorzichtig zijn in zijn uitlatingen. Veel wetten hadden betrekking op gebruik van het land of het gemeen broek. Het was immers de bron van inkomsten voor de mensen. Je moest dus die gemeenschappelijke eigendom respecteren. Wie betrapt werd op het doorsteken van dijken in het broek kon "zijn hand verbeuren" en als men 's nachts betrapt werd kon men "den hals" verbeuren. Vermaak was er ook niet zoveel in vroegere tijden. De brouwerijen tierden welig. Er werd heel wat bier gedronken. Deze drank was, omwille van zijn gisting, misschien wel hygiënischer dan het water toen en dus op zich niet ongezond, als het met mate gebeurde. Anderzijds kon je er natuurlijk ook wel best leutig van worden (of agressief in het slechtste geval). Er waren wel enkele keuren over bier en biergebruik. In het stripverhaal wordt ook aandacht geschonken aan de schuttersgilde. In Schulen waren er verschei-dene schuttersgilden en daar was wel wat vermaak te vinden. Dorpelingen werden bij wet ook verplicht om voor de gemeenschap of voor de heer te werken. Zaterdags kon je worden opgeroepen om aan de wegen te werken. Een andere keure zegt ook dat als de dorpelingen door de heer opgeroepen werden om op de wolf te jagen, het verboden was om ander wild te schieten... Die slimme Schulenaren werden door de baron opgeroepen om de wolf te bejagen en kwamen thuis met een konijn of een haas. Missen was toen al menselijk. In het stripverhaal wordt ook stilgestaan bij het parochiale leven in de twintigste eeuw. Een pastoor was toen een belangrijk en machtig persoon in een dorp als Schulen.

Tekst: Piet Rymen