Viering 75 jaar bevrijding

1944-2019, 75 jaar bevrijding in Herk-de-Stad 

In november 2019 werden 75 jaar bevrijding van Herk-de-Stad herdacht. Schulen en Berbroek werden op 6 september 1944 door het Engels leger bevrijd. Donk, Herk-de-Stad en Schakkebroek werden een dag later, op 7 september, door het Amerikaans leger bevrijd. De bevrijding hebben we niet alleen aan Engelse en Amerikaanse soldaten te danken. Ook heel wat Herkenaren gaven niet alleen het beste van zichzelf maar ook hun leven voor de vrijheid die we nu kennen. 

Ter gelegenheid van 75 jaar bevrijding werden de mannen die voor onze bevrijding zorgden onder de aandacht gebracht. 

Albert Leon Buntinx (1920-1943)

Albert Leon Buntinx overleed in het concentratiekamp van Neuengamme in Hamburg waar hij ook begraven werd. Een plechtige lijkdienst werd opgedragen in de parochiekerk van Schakkebroek op maandag 25 januari 1943. Het was uitzonderlijk dat zijn overlijden al tijdens de oorlog aan de familie met een schrijven werd meegedeeld. Voor de andere slachtoffers van de concentratiekampen gebeurde dit pas na de oorlog. 

Emiel Cleeren (1914-1943)

Beroepsmilitair Emiel woonde bij zijn moeder in Schulen toen hij in 1940 verplicht tewerkgesteld werd op het Ministerie van Wederopbouw in Hasselt. Hij werd lid van het B.N.B., de Belgisch Nationale Beweging, het later Geheim Leger afdeling Eisden-Maaseik. Een vrouwelijke collega op het Ministerie in Hasselt onderschepte een doorslagpapier met een bezwaarlijke tekst van hem en overhandigde dit aan de Zwarte Brigade in Lommel. Huiszoeking, ondervragingen, mishandelingen waren het gevolg. Op het proces van 27 oktober 1943 werd hij door de Feldkommandatur ter dood veroordeeld. De executie vond niet plaats in Hasselt zoals op het bidprentje gedrukt staat maar in het kamp van Beverlo op 25 november 1943. Aanvankelijk werd hij hier ook begraven, later werden zijn overblijfselen naar Schulen overgebracht. 
Theofiel Donné (1918-1944) 
Theofiel Donné werd om gezondheidsreden bij de mobilisatie in 1939-1940 na acht dagen naar huis gestuurd. Rond 1942 was hij bij het geheim leger dat de Duitse treinen ’s nachts saboteerde. Onverwacht dook hij onder in het Luikse. Hij bleef echter sabotagedaden verrichten. Zo bracht hij geallieerde piloten in veiligheid of geheime documenten van het verzet over. Bij één van deze acties werd hij gearresteerd, opgesloten en gefolterd. Hij werd op 20 augustus 1944 overgeplaatst naar het concentratiekamp van Neuengamme in Duitsland waar hij op 19 december dat jaar overleed. In Donk is de straat waar zijn ouderlijk huis stond naar hem genoemd. 

Georges Morren (1919-1944) 

Georges Morren verzamelde zich als lid van het Geheim Leger sector Donk-Loksbergen op 4 september 1944 met andere verzetsleden in de bossen rond het kasteel Saint-Paul in Thiewinkel (Lummen). Er werd een wapendropping verwacht maar net als in Kiewit ging deze dropping ook hier niet door. De komst van de Engelsen en het einde van de oorlog wachtten ze af in de bossen van Lummen. Op 6 september kreeg de groep de melding dat er zich in de buurt van het klooster van Sint-Ferdinand Duitsers bevonden, waarop ze richting Lindekensveld vertrokken. Onderweg stonden enkele Duitsers bij een boerderij. Een Duitser zwaaide met een witte zakdoek alsof hij zich zou overgeven. Dit bleek een hinderlaag te zijn. Verschillende Duitse soldaten die rond de boerderij lagen begonnen plots te schieten. Georges werd dodelijk getroffen. De eerste Engelse tanks reden Lummen binnen. Georges sneuvelde in het laatste uur vóór de bevrijding van Lummen. Hij werd op 11 september 1944 in Donk begraven, op de dag dat hij 25 jaar zou worden! In Donk werd een Georges Morrenstraat naar hem genoemd. 

Theodoor Peeters (1898-1944) 

Theodoor was lid van het Geheim Leger in Limburg wanneer hij op het domein en kasteel van Kiewit door de Duitsers omsingelt en gevangen genomen werd. Zijn lichaam werd pas in 1946 in de bossen van As gevonden. Er wordt vermoed dat hij stierf op 8 september 1944. In het boek “De Tweede Wereldoorlog in Groot-Herk 1939-1945” staat een getuigenis van zijn zoon Fons: “Ik was vijf jaar toen mijn vader naar Kiewit vertrok. Hij nam een brood en een broodmes, draaide alles in een handdoek, maakte dat pakje vast op zijn fiets en vertrok. Ik heb hem nooit meer terug gezien.” 
Louis Pollaris (1918-1944) en Florent Pollaris (1920-1944) 
Louis en Florent Pollaris werden in 1940 opgeroepen. Enkele maanden later werd hun vader Frederik tijdens de beschieting van Herk door de Belgen op 13 mei 1940 aan zijn woning gedood. In 1943 sloten de broers zich aan bij het Geheim Leger en namen ze met hun kompanen van de sectie Herk-de-Stad in september 1944 deel aan de actie in Kiewit. De wapendropping die verwacht werd kwam er niet. De Duitsers stormden zelfs het domein op en omsingelden het kasteel. Theodoor Peeters werd eerst gevangen genomen en afgevoerd. Een eerste groep verzetsmannen kon vluchten, een tweede groep met Florent en Louis geraakten niet tijdig weg. Ze werden ter plekke gefusilleerd. 

Gerard Kamiel Vanstraelen (1915-1944) 

Gerard Kamiel Vanstraelen werd doodgeschoten tijdens een razzia van de Gestapo op 15 september 1944. De Gestapo viel toen binnen in het Sparrenhuis in Lanklaar. Zij waren op zoek naar materiaal voor radioverbinding en/of afluistersysteem voor contacten met de Geallieerde troepen. Marcel Vanerum (1922-1944) Marcel Vanerum was een beloftevolle voetballer die zich in 1942 aansloot bij het verzet. Hij verspreidde anti-Duitse propaganda, sluikpers, La Libre Belgique en Vrij Volk. Als weerstander werd hij omschreven als onverschrokken en koelbloedig. Met andere verzetsmensen uit Herk-de-Stad nam hij op 5 september 1944 ook deel aan de actie in Kiewit. Hij zat samen met de gebroeders Pollaris in het groepje dat gevat werd door de Duitsers en werd eveneens ter plekke gefusilleerd. 

Georges Vanisterdael (1914-1944) 

Georges Vanisterdael was vader van Maggie en Jean en voorzitter van voetbalclub S.C. Herk toen hij in 1942 lid werd van de Belgische Nationale Beweging waar hij adjunct-sectoroverste van de sector Herk-de-Stad werd. Hij was verbindingsagent tussen de centrale in Hasselt en de commandopost van het Geheim Leger. Hij smokkelde wapens, organiseerde vergaderingen en gaf onderdak aan hen die het nodig hadden. Georges saboteerde de bezetter waar mogelijk maar werd daardoor ook door de Gestapo gezocht. Hij dook enkele maanden onder in een huis op de Sint-Jansberg in Zelem. Om te voorkomen dat vooraanstaande leden van de Belgische Nationale Beweging in de gevangenis van Hasselt onder martelingen van de Duitse bezetters zouden bezwijken, werd er op 10 juni 1944 een overval op deze staatsgevangenis gepland. De uitvoering verliep niet zoals verwacht. Vijf weerstanders, waaronder Georges, werden daarbij doodgeschoten. 

Louis Vanmechelen (1916-1940) 

Louis Vanmechelen maakte als korporaal door het oprukken van de Duitsers het terugtrekken van het Albertkanaal en van de linie Antwerpen-Leuven mee. Het Belgisch leger had op 19 mei 1940 een anti-tank mijnenveld aangelegd in de streek van Oosterzele-Scheldewindeke. Toen de Belgen de opdracht kregen om zich terug te trekken, reed een T-13 tank waarin Louis zat op een landmijn. Zijn lichaam werd zwaar verminkt tussen verschillende wrakken gevonden. Louis werd aanvankelijk in Scheldewindeke begraven. Later werd zijn lijk opgegraven en op 21 januari 1941 in Herk-de-Stad herbegraven. 

Raymond Van Wing (1915-1944) 

Raymond Van Wing sloot zich na zijn inlijving in het leger op vraag van Georges Vanisterdael aan bij de Belgisch Nationale Beweging, het later Geheim Leger. Hij saboteerde ondergrondse telefoonverbindingen en maakte terwijl de Duitsers er op wacht stonden de kabel aan de brug van Herk onklaar. Hij zat ook in het groepje van de broers Pollaris en Vanerum en werd eveneens gefusilleerd. Zijn vrouw, Paula Vangeel, gaf haar dochtertje die op 25 oktober 1944 werd geboren de naam Raymonde, naar haar vader die enkele weken eerder stierf de kogels van de Duitsers. 

Zonder twijfel waren er veel meer Herkse helden dan deze die in dit artikel genoemd worden. 

Ook volgende personen stierven tijdens de oorlog door de Duitsers: 

Marie Jeanne Bonneux (°Schakkebroek 19 maart 1910 - +Frammerie 30 augustus 1944) 
Marie Henriette Bonneux (°Schakkebroek 18 november 1907 - +Brussel 7 september 1943) 
Louis Borgers (°Schulen 21 december 1906 - +Olsdorf 5 november 1944) 
René Bortels (°Donk 13 februari 1921 – +Berck (Frankrijk) 4 juni 1940) 
Jozef Lambert Dirix (°Schakkebroek 10 juni 1915 – +Sint-Truiden20 juli 1942) 
Désiré Peeters (°Schulen 28 maart 1914 – +Poeke 25 mei 1940) 
Ernest Ponet (°Donk 5 maart 1914 - +Donk 9 augustus 1941) 
René Tips (°Herk-de-Stad 1904 – +Heers 10 mei 1940) 
Alfons Vanmol (°Herk-de-Stad 22 mei 1923 – +Dachau einde april 1945) 
Julien Vanvuchelen (°Donk 27 februari 1904 - +Beringen 7 september 1944) 
Louis Vanrusselt (°Schakkebroek 6 maart 1918 - +Borgloon 11 mei 1940) 
Eduard Joseph Windmolders (°Herk-de-Stad 6 april 1910 - +Herk-de-Stad 9 mei 1944) 

Tekst en foto’s: André Smeets