Kerkenbeleidsplan: onderzoek toekomst Herkse kerken

Sinds de zomer van 2020 loopt er in Herk-de-Stad een onderzoek naar de toekomst van de vijf parochiekerken. Hiervoor worden de huidige stand van zaken en de mogelijke kansen en knelpunten opgelijst. Uiteraard kan ook jij als inwoner je mening kwijt. Het doel is om het onderzoek in de zomer van dit jaar af te ronden met een gedragen visie - een kerkenbeleidsplan - voor de vijf kerken. 

De stad is opdrachtgever van het onderzoek naar de toekomst van de Herkse parochiekerken. Parcum (expertisecentrum voor religieus erfgoed in Vlaanderen) en de UHasselt (faculteit Architectuur en Kunst) voeren het uit, in overleg met de stad, de kerkfabrieken en het centraal kerkbestuur. De voorbije maanden werden voor elke kerk de eigenheden en de knelpunten onder de loep genomen. Daarnaast werden het pastoraal plan en eventuele vragen naar ruimte, die er in elke deelgemeente zijn, bekeken.

Het resultaat is per kerk een overzicht van kansen en knelpunten die de toekomstscenario’s voeden. De onderzoekers doen voorstellen maar polsen ook naar de mening van de bewoners. Bij elke kerk vind je hiervoor een link naar een enquête.

Een box-in-box-oplossing voor een kerk heeft voor- en nadelen. Een nadeel is dat er meestal relatief weinig nuttige oppervlakte mee gepaard gaat, terwijl de ingreep relatief zwaar en kostelijk kan zijn. Een voordeel is dat het toelaat om een beperkt volume heel gericht te verwarmen, en dus niet de hele kerk. Voor de kerk van Berbroek kwamen diverse ideeën naar boven die op die manier opgevangen zouden kunnen worden: een kantoorfunctie (vanuit de sociale economie, waardoor er meteen ook permanentie in de kerk is), een of meerdere klaslokalen, en/of een volume dat de kerk multifunctioneel maakt.

Daarnaast komt het kerkgebouw in aanmerking voor een verdere ontsluiting (de kerk openstellen overdag) om zo het altaar dat gelinkt wordt aan Herkenrode meer zichtbaarheid te geven. Een klein infopunt is dan handig om fietsers en wandelaars in de ruime omgeving van Herkenrode te verwelkomen.

Detailfiche kerk Berbroek

Bevraging voorstellen kerk Berbroek
 

Donk heeft recht op een ‘zaal’, maar die bevindt zich vandaag midden op de schoolsite en doet tevens dienst als refter van de school. De school heeft tegelijkertijd recht op een volwaardige refter en er is nood aan enkele bijkomende klaslokalen.

• Op de site van het oud gemeentehuis is woonontwikkeling misschien meer voor de hand liggend dan een zaal. 
• Omdat de kerk in aanmerking komt voor neven– of herbestemming zou ze onderdak kunnen geven aan een zaalwerking. 

Randvoorwaarden zijn:

• De kerk is een geklasseerd monument. Ze laat zich daarom niet zomaar op eender welke manier verbouwen tot iets anders. Het Agentschap Onroerend Erfgoed zal erop toekijken dat de erfgoedwaarden van de kerk niet worden geschaad. Zo zal het niet eenvoudig zijn om bijvoorbeeld een keuken onder te brengen in het gebouw. Nieuwe binnenwanden verstoren de ruimtelijkheid en de akoestiek van de kerk en een constructie buiten aan of tegen de kerk verstoort het kerkhof.
• Het kerkhof vormt zeker een bijzondere context maar er zijn nog voorbeelden van kerken met een kerkhof errond die een socioculturele invulling gekregen hebben. Een respectvolle toegang helpt.
• De kerk van Donk kan als ‘zaal’, maar niet voor bijeenkomsten die erg ‘impactvol’ zijn (grote eetdagen of fuiven bijvoorbeeld) ten aanzien van de beschermde kerk.

Detailfiche kerk Donk

Bevraging voorstellen kerk Donk
 

• Een federatie of pastorale eenheid (verzameling van parochies) heeft meestal één zondagskerk. Dat is een kerk waarin de volledigheid van het katholieke leven in volle luister gevierd kan worden, met (zondagse) liturgie, catechese en aandacht voor diaconie en evangelisatie. De Sint-Martinuskerk van Herk blijft nog lange tijd functioneren als een zogenaamde zondagskerk of centrumkerk.
• Culturele activiteiten die niet te hard ingrijpen op de ruimte blijven mogelijk. 
• De kerkgemeenschap en de stad kunnen ook meer inzetten op de erfgoedaspecten van de kerk. 

Detailfiche kerk Herk Centrum

Bevraging voorstellen kerk Herk Centrum.

Het plannetje zoomt in op kerk en pastorij en geeft een mogelijke toekomst weer. De rode delen staan voor eventuele uitbreidingen.

• Het grote rode vlak zou ofwel een zaal geschikt voor bijvoorbeeld babyborrels ofwel een ondergrondse fuifzaal kunnen zijn, direct verbonden aan de pastorij.
• Een connectie tussen de kerk en de pastorij kan ervoor zorgen dat niet alleen de ‘nieuwe zaal’ maar ook de kerk verbonden wordt met de gelijkvloerse verdieping van de pastorij met bijvoorbeeld sanitair, keuken, berging, meubelberging en vergaderruimte voor zowel de kerk als de zaal. 

Randvoorwaarden zijn:

• De voormalige school wordt wellicht ontwikkeld tot een woonproject, mogelijk met behoud van het dorpsbeeld.
• De zaal is toe aan renovatie. Vervangende nieuwbouw is ook een optie. Of: de zaal kan een andere plaats krijgen (achter de pastorij of in de kerk) in het centrum van Schakkebroek, en op de plaats van de zaal kunnen woningen komen.
• Er is nood aan een fuifzaal in Groot-Herk. Schakkebroek wordt overwogen als locatie.
• De pastorij komt de volgende jaren vrij. Een woonfunctie zou voor de hand liggen, maar misschien zijn er ook kansen voor (gedeeltelijk) gemeenschapsgebruik.
• De kerk blijft voorlopig nog dienstdoen als kerk, maar komt eventueel in aanmerking voor een nevenbestemming.
• Het Amandinahuis wordt gerestaureerd en kan in feite ook gemeenschapsgebruik en religieus gebruik opvangen. 

Detailfiche kerk Schakkebroek

Bevraging voorstellen kerk Schakkebroek

Voor de kerk van Schulen zijn er meerdere mogelijkheden, al dan niet in een beredeneerde selectie van functies:

• Liturgische ruimte (eventueel verkleind)
• Stille ruimte
• Ruimte voor de gemeenschap van Schulen om te ontmoeten en/of te vergaderen (er is al een vergaderruimte op het oksaal)
• Een infopunt of een natuureducatief centrum als een toegangspoort tot het Schulensbroek
• Een technische ruimte in functie van het beheer van het Schulensbroek
• Logies, of een kleine verblijfsfunctie (zoals een basisversie van een bed & breakfast)
• Verdere ontsluiting van waardevolle beelden
•  …

Detailfiche kerk Schulen

Bevraging voorstellen kerk Schulen